قرآن مجيد در آئينه روايات
قرآن مجيد در آئينه روايات
نوشته: حضرت استاد حسین انصاریان
كثرت روايات و احاديثى كه از رسول الهى و امامان معصوم در رابطه با قرآن مجيد در معتبرترين كتب حديث نقل شده به اندازهاى است كه انديشمندان كتابهاى مستقلّى در اين زمينه فراهم كردهاند.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
اذَا الْتَبَسَتْ عَلَيْكُمُ الْفِتَنُ كَقِطَعِ اللَّيْلِ الْمُظْلِمِ فَعَلَيْكُمْ بِالْقُرْآنِ، فَانَّهُ شافِعٌ مُشَفَّعٌ، وَ ماحِلٌ مُصَدَّقٌ وَ مَنْ جَعَلَهُ امامَهُ قادَهُ الَى الْجَنَّةِ، وَ مَنْ جَعَلَهُ خَلْفَهُ ساقَهُ الَى النَّارِ، وَ هُوَ الدَّليلُ يَدُلُّ عَلى خَيْرِ سَبيلٍ. «1»
به هنگامى كه فتنهها همچون پارههاى شب تار به شما حملهور شد، بر شما باد به قرآن، زيرا كه قرآن شفاعتش در پيشگاه حق قبول، و شكايتش مورد پذيرش است، آن كه قرآن را راهبرش قرار دهد قرآن او را به بهشت مىبرد، و هر كه اين منبع خير را پشت سر اندازد قرآن او را به جهنّم روانه سازد، و قرآن راهنماى به بهترين راههاست.
و آن حضرت فرمود:
الْقُرْآنُ افْضَلُ كُلِّ شَىْءٍ دُونَ اللَّهِ. «2»
قرآن برترين چيزها در تمام هستى، به غير خداست.
و نيز فرمود:
انَّهُ لا يَنْبَغى لِحامِلِ الْقُرْآنِ انْ يَظُنَّ انَّ احَداً اعْطِىَ افْضَلَ مِمَّا اعْطِىَ، لَانَّهُ لَوْمَلَكَ الدُّنْيا بِاسْرِها لَكانَ الْقُرْآنُ افْضَلَ مِمّا مَلَكَهُ. «3»
به حقيقت كه براى حامل قرآن سزاوار نيست كه گمان كند به احدى برتر از آنچه به او دادهاند عنايت شده، زيرا اگر تمام دنيا را مالك شود هر آينه قرآن از آن برتر است.
رسول حق صلى الله عليه و آله فرمود:
لايُعَذِّبُ اللَّهُ قَلْباً اسْكَنَهُ الْقُرْآنَ. «4»
خداوند قلبى كه قرآن را در آن جاى داده عذاب نمىكند.
و نيز امام باقر عليه السلام فرمود:
إنّ كِتابَ اللّهِ اصْدَقُ الْحَديثِ وَ احْسَنُ الْقَصَصِ. «5»
به يقين قرآن صادقترين سخن و بهترين داستان است.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
به درستى كه اين قرآن نور مبين، ريسمان محكم، دستگيره مطمئن، درجه برتر، شفا دهندهترين داروها، فضيلت بزرگتر، و سعادت عُظْمى است.
آن كه از نورش طلب روشنائى كند به عنايت حق نورانى شود، و هر كه امورش را به آن ببندد خداوند حفظش كند، و هر كه متمسك به آن شود خداوند او را برهاند، و هر كه از احكامش جدايى نكند خداوند به او رفعت دهد، و هر كه از آن طلب شفا كند خداوند شفايش دهد، و هر كه آن را بر ماسوايش انتخاب كند خداوند او را هدايت فرمايد، و هر كه از غير قرآن طلب هدايت نمايد گمراه شود، و هر كه آن را شعار زندگى كند به سعادت رسد، و هر كه آن را رهبر و تكيهگاه خود قرار دهد حضرت حق او را در جنّت نعيم و عيش سليم پناه دهد. «6» امير المؤمنين عليه السلام مىفرمايد:
ذلِكَ الْقُرْآنُ فَاسْتَنْطِقُوهُ وَ لَنْ يَنْطِقَ، وَ لكِنْ اخْبِرُكُمْ عَنْهُ، الا انَّ فِيهِ عِلْمَ ما يَأْتِى، وَ الْحَديثَ عَنِ الْماضى، وَ دَواءَ دائِكُمْ، وَ نَظْمَ امْرِكُمْ. «7»
اين است قرآن، از او بخواهيد سخن گويد كه سخن نمىگويد، ولى من از آن به شما خبر دهم: بدانيد كه دانش آينده و سخن گذشته و دواى دردهاى شما و نظم زندگى و امورتان در قرآن مجيد است.
و نيز آن حضرت فرمود:
انَّ اللَّهَ سُبْحانَهُ انْزَلَ كِتاباً هادِياً بَيَّنَ فيهِ الْخَيْرَ وَ الشَّرَّ. «8»
خداوند سبحان كتاب هدايت فرو فرستاد، و در آن هر خير و شرى را بيان فرمود:
و از آنجناب روايت شده:
الْقُرْآنُ غِنىً لاغِنى دُونَهُ، وَ لا فَقْرَ بَعْدَهُ. «9»
قرآن ثروتى است كه ثروتى غير از آن نيست، و بعد از آن فقرى تصور نمىشود.
حضرت سجّاد عليه السلام فرمود:
لَوْ ماتَ مَنْ بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لَمَا اسْتَوْحَشْتُ بَعْدَ انْ يَكُونَ الْقُرْآنُ مَعِى. «10»
اگر تمام كسانى كه بين مشرق و مغرب هستند بميرند در حالى كه قرآن همراه من است، هر آينه ترس و وحشت به من دست نمىدهد.
حضرت صادق عليه السلام فرمود:
مَنْ اوتِىَ الْقُرْآنَ وَ الاْيمانَ فَمَثَلُهُ مَثَلُ الاْتْرُجَّةِ، رِيحُها طَيِّبٌ، وَ طَعْمُها طَيِّبٌ، وَ امَّا الَّذى لَمْ يُؤْتَ الْقُرْآنَ وَ لَا الإْيْمانَ مَثَلُهُ كَمَثَلِ الْحَنْظَلَةِ، طَعْمُها مُرُّ، وَ لا رِيحَ لَها. «11»
آن كه قرآن و ايمان به او داده شود مثلش مانند ترنج است كه بو و طعمش خوش است، و اما كسى كه از قرآن و ايمان بى بهره است همانند هندوانه ابوجهل است كه طعمش تلخ و بدون بوست.
امام كاظم عليه السلام فرمود:
مَنِ اسْتَكْفى بِآيَةٍ مِنَ الْقُرْآنِ مِنَ الشَّرْقِ الَى الْمَغْرِبِ كُفِىَ إذا كانَ بِيَقينٍ. «12»
كسى كه از شرق و غرب عالم به آيهاى از قرآن مجيد اكتفا كند، او را كافى است، اگر به يقين و اطمينان باشد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
اشْرافُ امَّتى حَمَلَةُ الْقُرْآنِ. «13»
بزرگان امّتم حاملان قرآنند.
و نيز فرمود:
اهْلُ الْقُرْآنِ هُمْ اهْلُ اللَّهِ وَ خاصَّتُهُ. «14»
اهل قرآن اهل خدا و بندگان خاص حقّند.
و نيز مىفرمايد:
انَّ اهْلَ الْقُرْآنِ فِى اعلى دَرَجَةٍ مِنَ الآْدَمِيِّينَ ما خَلَا النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلينَ، فَلا تَسْتَضْعِفُوا اهْلَ الْقُرْآنِ حُقُوقَهُمْ، فَانَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ الْعَزيزِ الْجَبّارِ لَمَكاناً عَلِيّاً. «15»
اهل قرآن در برترين درجه و مقام از مقامات انسانها هستند، مقامى مادون مقام انبيا، شما اى مردم حقوق اهل قرآن را ضعيف و كم نشماريد، كه اينان در پيشگاه حق از مكانت بلندى برخوردارند.
و نيز آن حضرت فرمود:
يا سَلْمانُ! عَلَيْكَ بِقِراءَةِ الْقُرْآنِ، فَانَّ قِراءَتَهُ كَفّارَةٌ لِلذُّنوبِ، وَ سِتْرٌ مِنَ النّارِ، وَ امانٌ مِنَ الْعَذابِ. «16»
اى سلمان! بر تو باد به قرائت قرآن، كه قرائت كتاب حق كفّاره گناهان است و پوششى از آتش و امانى از عذاب است.
و نيز از آن حضرت روايت شده:
لِيَكُنْ كُلُّ كَلامِكُمْ ذِكْرَاللَّهِ وَ قِراءَةَ الْقُرْآنِ. «17»
بايد تمام گفتار شما ذكر خدا و قرائت قرآن باشد.
سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله عَنْ افْضَلِ الاْعْمالِ عِنْدَ اللَّهِ فَقالَ: قِراءَةُ الْقُرْآنِ، وَ انْتَ تَمُوتُ وَ لِسانُكَ رَطْبٌ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ. «18»
از رسول خدا صلى الله عليه و آله سؤال شد: بهترين عمل نزد خدا چيست؟
فرمود: قرائت قرآن، و اينكه در حال مرگ زبانت در ذكر خدا باشد.
امير المؤمنين عليه السلام در وصيّت خود به فرزندش محمد حنفيّه فرمود:
بر تو باد به تلاوت قرآن در شب و روزت و عمل به آن، و التزام به فرائض و شرايع قرآن، ورعايت حلال و حرام و امر و نهيش، و تلاوت در شب و روزت، كه اين كتاب عهد خدا به سوى خلق اوست، پس بر هر مسلمانى واجب است هر روز در عهد خدا بنگرد. «19» امام صادق عليه السلام فرمود:
قِراءَةُ الْقُرْآنِ فِى الْمُصْحَفِ تُخَفِّفُ الْعَذابَ عَنِ الْوالِدَيْنِ وَ انْ كانا كافِرَيْنِ. «20»
خواندن قرآن از روى قرآن عذاب پدر و مادر را سبك مىكند گرچه كافر باشند.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
مُعَلِّمُ الْقُرْآنِ وَ مُتَعَلِّمُهُ يَسْتَغْفِرُ لَهُ كُلُّ شَىْءٍ حَتَّى الْحُوتِ فِى الْبَحْرِ. «21»
براى تعليم دهنده قرآن و ياد گيرنده آن همه چيز استغفار مىكند حتى ماهى در دريا.
حضرت صادق عليه السلام فرمود:
يَنْبَغى لِلْمُؤْمِنِ انْ لا يَمُوتَ حَتّى يَتَعَلَّمَ الْقُرْآنَ اوْ يَكُونَ فِى تَعَلُّمِهِ. «22»
براى مؤمن سزاوار است نميرد مگر اينكه قرآن مجيد را فرا بگيرد، يا در حال فراگرفتن باشد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
انْ ارَدْتُمْ عَيْشَ السُّعَداءِ، وَ مَوْتَ الشُّهَداءِ، وَالنَّجاةَ يَوْمَ الْحَشْرِ، وَ الظِّلَّ يَوْمَ الْحَرورَ، وَ الْهُدى يَوْمَ الضَّلالَةِ، فَادْرُسُوا الْقُرْآنَ، فَانَّهُ كَلامُ الرَّحْمنِ، وَ حِرْزٌ مِنَ الشَّيطانِ، وَ رُجْحانٌ فِى الْميزانِ. «23»
اگر زندگى اهل سعادت، و مرگ شهيدان، و نجات روز قيامت، و قرار گرفتن زير سايه در روز سوزان محشر، و هدايت از گمراهى را مىخواهيد قرآن بخوانيد و كتاب حق را فرا بگيريد، كه كلام خدا و پناه از شيطان و سنگينى در ترازوى عمل است.
و نيز فرمود:
الْقُرْآنُ هُوَ الدَّواءُ. «24»
قرآن مجيد دواست.
و نيز فرمود:
ما آمَنَ بِالْقُرْآنِ مَنِ اسْتَحَلَّ مَحارِمَهُ. «25»
كسى كه حرامهاى قرآن را حلال بشمارد به قرآن ايمان نياورده است.
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- الكافى: 2/ 598، حديث 2؛ وسائل الشيعة: 6/ 171، باب 3، حديث 7657.
(2)- بحار الأنوار: 89/ 18، باب 1، حديث 18؛ مستدرك الوسائل: 4/ 236، باب 2، حديث 4585.
(3)- مستدرك الوسائل: 4/ 236، باب 2، حديث 4587؛ الأمالى، سيدمرتضى: 1/ 24.
(4)- بحار الأنوار: 89/ 184، باب 19، ذيل حديث 19؛ مستدرك الوسائل: 4/ 233، باب 1، حديث 4572.
(5)- الكافى: 3/ 423، ذيل حديث 6؛ بحار الأنوار: 21/ 211، باب 29، حديث 2.
(6)- بحار الأنوار: 21/ 211، باب 29، حديث 2؛ الاختصاص: 342.
(7)- نهج البلاغه: خطبه 157.
(8)- نهج البلاغه: خطبه 166.
(9)- وسائل الشيعة: 6/ 168، باب 1، حديث 7646؛ مجمع البيان فى تفسير القرآن: 1/ 44، مقدمه كتاب.
(10)- الكافى: 2/ 602، حديث 13؛ وسائل الشيعة: 5/ 331، باب 20، حديث 6704.
(11)- الكافى: 2/ 604، حديث 6؛ وسائل الشيعة: 6/ 178، باب 6، حديث 7671.
(12)- الكافى: 2/ 623، حديث 18؛ مكارم الأخلاق: 363.
(13)- من لايحضره الفقيه: 4/ 399، حديث 5855؛ وسائل الشيعة: 6/ 168، باب 1، حديث 7647.
(14)- وسائل الشيعة: 6/ 168، باب 1، حديث 7644؛ مجمع البيان فى تفسير القرآن: 1/ 44.
(15)- الكافى: 2/ 603، حديث 1؛ وسائل الشيعة: 6/ 174، باب 4، حديث 7663.
(16)- بحار الأنوار: 89/ 17، باب 1، حديث 18؛ مستدرك الوسائل: 4/ 257، باب 10، حديث 4637.
(17)- جامع الاخبار: 41؛ مستدرك الوسائل: 4/ 259، باب 10، ذيل حديث 4639.
(18)- بحار الأنوار: 89/ 19، باب 1، ذيل حديث 18؛ مستدرك الوسائل: 4/ 259، باب 10، ذيل حديث 4639.
(19)- من لايحضره الفقيه: 2/ 628، حديث 3215؛ وسائل الشيعة: 15/ 171، باب 2، حديث 20224.
(20)- الكافى: 2/ 613، حديث 4؛ وسائل الشيعة: 6/ 204، باب 19، حديث 7736.
(12)- مستدرك الوسائل: 4/ 235، باب 1، حديث 4580؛ جامع أحاديث الشيعة: 15/ 9، حديث 14.
(22)- بحار الأنوار: 89/ 189، باب 20، حديث 13؛ الدعوات، راوندى: 220، حديث 600.
(23)- مستدرك الوسائل: 4/ 232، باب 1، حديث 4570؛ بحار الأنوار: 89/ 18، باب 1، حديث 18.
(42)- بحار الأنوار: 89/ 176، باب 18، حديث 4؛ الدعوات، راوندى: 188، حديث 521.
(25)- بحار الأنوار: 89/ 185، باب 19، حديث 23؛ مستدرك الوسائل: 4/ 250، باب 7، حديث 4620.
مطالب فوق برگرفته شده از
کتاب:تفسير و شرح صحيفه سجاديه، جلد یازدهم