اشاره

«باندهای بین‌المللی زر و زور که برای تسلط بر منافع ملت‌ها سازمان نظامی ناتو را تشکیل داده بودند ، اکنون برای نابودی هویت ملی جوامع بشری و تحقق بیش‌تر اهدافشان درپی تشکیل ناتوی فرهنگی هستند تا با استفاده از امکانات زنجیره‌ای، متنوع و بسیار گسترده رسانه‌ای، سررشتة تحولات سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشورها و ملت‌ها را به دست بگیرند که باید هشیارانه این مسأله را زیر نظر داشت.» این جملات، گوشه‌ای از سخنان گهربار مقام معظم رهبری است که در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های استان سمنان در هجدهم آبان 1385 ایراد فرمودند. ایشان در آن دیدار با اشاره به بحث ناتوی فرهنگی، توجه همگان را به طرح‌های جدید دشمنان در جبهه فرهنگ معطوف کردند. این نوشتار بر آن است تا مصادیقی از این تهاجم استکبار علیه اسلام را بیان کند.

چیستی ناتوی فرهنگی

در سال 1949 قدرت‌های استعماری برای تأمین اهداف خود در جنگ افروزی و سلطه بر کشورهای دیگر با هم متحد شدند و پیمان آتلانتیک شمالی (1) (ناتو) را امضا کردند. این پیمان با حضور کشورهای بلوک غرب شکل گرفت. با شکل‌گیری پیمان ورشو با حضور کشورهای شرقی، جنگ جدیدی در قالب رقابت‌های تسلیحاتی و ابزارهای فرهنگی با عنوان جنگ سرد بلوک شرق و غرب آغاز شد. در این جنگ، قدرت‌ها می‌کوشند تا با سیطرة فرهنگی، اهداف و مقاصد خویش را تحمیل کنند؛ چنان‌که عامل اساسی فروپاشی بلوک شرق، جنگ فرهنگی با استفاده از ابزار رسانه‌ها بود.

خانم فرانسیس استونر ساندرز – پژوهشگر و روزنامه نگار انگلیسی – در کتاب «جنگ سرد فرهنگی سیا و جهان هنر و ادب» نشان می‌دهد که آمریکا در طول جنگ سرد نه تنها از ابزارهای نظامی و سیاسی علیه بلوک شرق استفاده می‌کرد، بلکه در این دوران استفاده فراوانی از ابزارهای فرهنگی برای مبارزه با کمونیسم صورت می‌گرفته است. (2)

در سال‌های اخیر، جنگ عراق و اشغال آن توسط آمریکا و هم‌پیمانانش نمونه‌ای دیگر از جنگ رسانه‌ای و تلویزیون محسوب می‌شود. در شرایطی که کم‌تر کسی خطر چنین هجمة وسیعی را پیش بینی می‌کرد، مقام معظم رهبری با هشیاری بسیار این واژه را وارد عرصه سیاسی فرهنگی کشور کرد؛ (3) جالب این است که نوع کاربرد رهبر معظم انقلاب در مراحل مختلف بیان‌کننده شدت در روند حرکت این مجموعه است که از تهاجم فرهنگی به شبیخون فرهنگی و به تازگی به ناتوی فرهنگی تبدیل شد.

از زمان پیدایش رسانه‌ها تاکنون، این ساز و کارهای ارتباطی به گونه‌ای فزاینده در زندگی اجتماعی بشر نقش‌آفرین بوده‌اند، به گونه‌ای که گویا اکنون امکان زندگی بدون آن‌ها چندان به ذهن‌ها خطور نمی‌کند. به تعبیر کاستلز، «رسانه‌ها به دلیل این که تار و پود نمادین زندگی ما هستند، همچون تجارب واقعی که بر رؤیاهای ما تأثیر دارند، بر آگاهی و رفتار ما اثر می‌گذارند و مواد خامی را فراهم می‌سازند که ذهن ما با استفاده از آن کار می‌کند». (4)

رویکرد اصلی ناتوی فرهنگی جنگ نرم و هدف اصلی آن، نابودی هویت ملی جوامع بشری به ویژه مقابله با ایمان انسان‌هایی است که سعی دارند از هویت دینی و ملی خود دفاع کنند. اعضای ناتوی فرهنگی با بهره‌مندی از بیش ازپنج دهه تجربه نظامی‌گری تأسیسات پایه‌ای هماهنگی را در حوزه رسانه‌ها شکل داده‌اند.

در جهان امروز رسانه‌های بین المللی، یکی از مؤثرترین ابزار تحکیم هژمونی نظام سلطه جهانی، به ویژه آمریکا، می‌باشند. این رسانه‌ها، وابسته به شرکت‌های قدرتمند و با نفوذ فراملیتی‌اند و در جهت تأمین منافع کشورهایی سلطه‌گر، نقشی اساسی دارند؛ از جمله ابزارهای فرهنگی که دشمنان از آن‌ها در ناتوی فرهنگی و با اهدافی چون عوام‌فریبی شایعه‌پراکنی، تئوری‌سازی و … برای مبارزه با کشورهای مختلف استفاده می‌کنند، عبارتند از:

شبکه‌های ماهواره‌ای، اینترنت، بازی‌های رایانه‌ای، مطبوعات و …، که در ادامه به بررسی این موارد خواهیم پرداخت.

شبکه ماهواره‌ای

از مهم‌ترین اثرات شبکه‌های ماهواره‌ای، تحت تأثیر قرار دادن ارزش‌ها و زیر ساخت‌های فرهنگی جوامعی است که با عوام‌فریبی فراوان، مخاطب خود را پیدا کرده‌اند. آمار ذیل، فعالیت فراوان شبکه‌های ماهواره‌ای در کشورمان را نشان می‌دهد.

تعداد کل ماهواره های مستقر در فضای ایران: 67 ماهواره؛

تعداد کل شبکه های ماهواره ای( اعم از تلویزیونی، رادیویی و دیتا) قابل دریافت در ایران: بیش از 13211 شبکه؛

تعداد کل شبکه های تلویزیونی ماهواره ای قابل دریافت در ایران: بیش از 8591 شبکه؛

تعداد شبکه‌های رادیویی قابل دریافت در ایران: بیش از 2684 شبکه؛

تعداد کل شبکه‌های دیتا قابل دریافت در ایران: بیش از 1936 شبکه؛

تعداد کل شبکه های فعال اسرائیل قابل دریافت در ایران: بیش از 77 شبکه؛

تعداد شبکه‌های تلویزیونی ماهواره ای فارسی زبان قابل دریافت در ایران: بیش از 32 شبکه. از این 32 شبکه، 4 شبکه به عنوان تجزیه طلب و 20 شبکه به عنوان ضد فرهنگی و 8 شبکه فعالیت سیاسی برانداز دارند.

از جمله آسیب های فرهنگی ماهواره می توان به موار ذیل اشاره
کرد.

الف. هویت شکنی: ناتوی فرهنگی با تحت شعاع قرار دادن هویت های دینی ، ملی، سنتی، فرهنگی و… مرزها و دیوارها را به نفع دهکده جهانی مورد هجوم قرار می‌دهد و هویت را که به مثابه ریشه های یک درخت است قطع می‌کند.

آن‌چه تاکنون ما را در برابر تهدیدها و توطئه‌ها مقاوم نگه داشته، «هویت دینی» ماست و اکنون ماهواره‌ها این سرمایه بزرگ را هدف قرار داده‌اند.

ب. تغییر اخلاق: ماهواره در پی زخم زدن به اخلاق جامعه است. نمایش و ترویج وقاحت، بی‌عفتی، بهره وری بیش از حد از تن، برهنگی مفرط و … سوغات‌های ماهواره محسوب می‌شوند. از دیگر آسیب‌های فرهنگی ماهواره می‌توان به مبارزه با نمادهای مذهبی و دینی ، بی اهمیت نشان دادن ارزش‌های خانواده و روابط خانوادگی، ترویج مادی‌گرایی، غفلت‌زایی و بی‌توجهی به عواطف و معنویات بی‌ثباتی سیاسی و حمله به نظام‌های گوناگون سیاسی اشاره کرد.

بازی‌های رایانه‌ای

متأسفانه در حال حاضر کشور ما با انبوه بازی‌های جذاب رایانه‌ای مواجه است که آسیب‌های فراوانی را به قشر کودک، نوجوان و جوان وارد می‌کنند. از جمله این آسیب‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1. خشونت زایی، آشنایی با سلاح های مرگبار و رواج بی‌رحمی که متأسفانه خشونت در بازی‌های رایانه ای به موضوع اصلی این صنعت تبدیل شده است و کاربران مجبور می‌شوند در این بازی‌ها نقش‌های خشونت آمیز را ایفا کنند؛ (5)

2. وابستگی و اعتیاد: یکی از اثرات مخرب بازی‌های رایانه ای معتاد کردن کودکان به رایانه است، به گونه‌ای که می‌تواند افراد را گوشه گیر، منزوی، خیالاتی و افسرده کند؛ (6)

3. الگوهای خیالی با قیافه‌های خلق شده توسط رایانه که بسیار جذاب و زیبا هستند و دسترسی نداشتن به چهره‌های مطلوب که به سرخوردگی و افسردگی می‌انجامد؛

4. تبلیغ فرهنگ برهنگی و نمایش صحنه های غیر مجاز اخلاقی؛ (7)

5. اصرار بر انجام خطا و گناه و از بین بردن قبح آن، به گونه ای که این بازی ها نیز نوعی ابزار مدرن برای قبح شکنی هستند؛ (8)

6. ارائه نمادهای غیر اخلاقی یا ضد اخلاقی و اسوه سازی از شخصیت های غیر اخلاقی. (9)

اینترنت

اینترنت، واقعیتی انکارناپذیر است که مطالب مفید و ارزشمندی را در خود جای داده و در عین حال بسیاری از آن‌ها با محتوای آلوده همراه است. امروزه وجود بیش از 280 میلیون صفحه حاوی میلیاردها عکس و تصویر مستهجن در کنار آغاز به کار روزانه 500 سایت پورنوگرافی (سکس)، اینترنت را به منبع فساد جهانی تبدیل کرده است.

طبق بررسی‌ها، افراد متصل به اینترنت دچار نوعی وابستگی روحی و اعتیاد به این شبکه جادویی می‌شوند؛ به همین سبب، اینترنت به یکی از وسائل مورد استفاده طراحان ناتوی فرهنگی برای تهاجم فرهنگی بدل شده است.

به جرأت می‌توان گفت که در کشورمان اینترنت بعد از رسانه ملی، دومین رسانه مورد توجه جوانان به شمار می‌آید. بیش از 15 میلیون پنجره به دنیای اینترنت از ایران گشوده شده است و اگر این رسانه کنترل نشود، راهی خطرناک به سوی ابتذال و گسترش فرهنگ غرب خواهد بود.

ناتوی فرهنگی و مطبوعات و خبرگزاری‌ها

مطبوعات عنصر اصلی شایعه‌پراکنی می‌باشند و در سال‌های اخیر به‌ویژه پس از دفاع مقدس، جریانی مطبوعاتی اعم از خارجی و جریان نفوذی در مطبوعات کشورمان به شدت در پی ترویج فرهنگ غرب است و بدین ترتیب، انقلاب اسلامی و ارزش‌های آن از دو جبهه خارجی و داخلی توسط مطبوعات و خبرگزاری‌ها مورد هجوم قرار دارد.

1. جبهه خارجی: شامل بنگاه های خبری و مطبوعاتی بین‌المللی که از انقلاب اسلامی چهره ای مخدوش جلوه می‌دهند. عملکرد مطبوعات و خبرگزاری‌های تأثیر گذار خارجی که با خبرهای منفی و یا سانسور خبری علیه انقلاب اسلامی فعالیت می‌کنند، بسیار وسیع است. بزرگ‌ترین بنگاه‌های خبر پراکنی، در سیطرة صهیونیسم و از ارکان اصلی ناتوی فرهنگی هستند. کشورهای در حال توسعه که 75 درصد جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند، فقط 50 درصد روزنامه‌ها و 25 درصد کل انتشارات آن را در اختیار دارند و همان‌ها هم اغلب پیرو مدل های غربی هستند.

برای مثال، دو خبرگزاری بزرگ آسوشیتدپرس و یونایتدپرس به صورت ابزاری کارآمد در اختیار وزارت امور خارجه آمریکا قرار دارند. آسوشیتدپرس 8500 مشترک بین‌المللی دارد، خدمات خبری 112 کشور را بر عهده داشته و روزانه حدود 24 میلیون کلمه در سطح جهان مخابره می کند. یونایتدپرس نیز با مخابره 11 میلیون کلمه، روزانه 10026 روزنامه، 13237 ایستگاه رادیویی و 445 ایستگاه تلویریونی مشترک خبری دارد و به 92 کشور خدمات خبری می‌دهد.

خبرگزاری های وابسته به کشورهای سلطه‌گر اهداف ذیل را دنبال می‌کنند:

الف. دستیابی به درآمدهای هنگفت از طریق فروش اخبار و اطلاعات؛

ب. گزینش اخبار، اطلاعات و تحلیل‌های سفارشی دلخواه برای تأمین منافع خود؛

ج. اشاعه یکسویه اخبار و اطلاعات؛

د. وابستگی شدید کشورهای در حال توسعه به این خبرگزاری‌ها.

2. جبهه داخلی: مطبوعات و پایگاه های اطلاع رسانی داخلی که بستر افکار وارداتی را فراهم می‌کنند و پایگ
اه‌های دشمن در کشور ما هستند. مهم‌ترین عملکرد این جبهه در کمک به ناتوی فرهنگی عبارتند از:

الف. تخریب چهره دینی و القای شبهات التقاطی؛

ب. نا کارآمد جلوه دادن حکومت دینی و ترویج سکولاریسم؛

ج. تضعیف پایه‌ها و مؤلفه‌های اصلی نظام مانند رهبری، قانون اساسی، خبرگان، روحانیت و …؛

د. دروغ پردازی، شایعه سازی، هتک حرمت اشخاص و جنگ های سیاسی؛

هـ. ترویج ابتذال و فرهنگ اباحه‌گری، دامن زدن به نابهنجاری‌های اجتماعی، عادی جلوه دادن ارتباط‌های نامشروع، استفاده ابزاری از تصاویر زنان، دامن زدن به پدیده فرار دختران و …؛

و. ترویج خرافه پرستی و عرفان های کاذب با پرداختن به مباحثی چون فال‌گیری، طالع بینی، تمرکز‌گرایی ذهنی، انرژی درمانی و ….

سینما و هنر در خدمت ناتوی فرهنگی

صنعت سینما در حال حاضر به طور عمده در خدمت صهیونیسم فرهنگی و در مقابل تمدن و هویت اسلامی و ایرانی قرار دارد. در همین راستا هالیوود برای مقابله با فرهنگ اسلامی و مهدویت، تاکنون صدها فیلم ساخته است. در فیلم های غربی به ویژه آمریکایی، خشونت حرف اول را می زند و فیلم های به اصطلاح اکشن در اوج جلوه‌های ویژه هنرنمایی است.

پی‌نوشت‌ها

1. North Atlantic Treaty Organization NATO

2. در سال 1999 یکی از متخصصان جنگ جهانی دوم به نام خانم «ساندرز» کتابی با عنوان «جنگ سرد فرهنگی» منتشر کرد که زلزله‌ای در محافل فرهنگی و روشنفکری غرب به راه انداخت. چاپ‌های بعدی این کتاب با عنوان جنگ سرد فرهنگی، سیا و جهان هنر و ادب در 509 صفحه منتشر شد. او در این کتاب می‌گوید: سازمان سیا حرکت ضد فرهنگی را آغاز کرد که به ایجاد یک شبکه فرهنگی غول آسا در سراسر جهان انجامید. ساندرز این شبکه را ناتوی فرهنگی می‌نامد و بودجه این عملیات در سال 1950 – در زمان دولت ترومن – را 34 میلیون دلار اعلام می‌کند. خانم ساندرز در کتاب خود فاش می‌کند که سازمان سیا در دوران جنگ سرد فقط یک هزار عنوان کتاب را در پوشش بنگاه‌های فرهنگی و انتشاراتی منتشر کرده است. به نظر می‌رسد هدف اصلی تشکیل ناتوی فرهنگی در کنار ناتوی نظامی، جنگ نرم و نابودی هویت ملی جوامع بشری به ویژه مقابله با ایمان انسان‌هایی است که می‌خواهند از هویت دینی و ملی خود شرافتمندانه دفاع کنند.

3. بیانات مقام معظم رهبری دراستان سمنان، 1385.

4.کاستلز، مانوئل. عصر اطلاعات، جامعه شبکه‌ای (جلد 1)، ترجمه احد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران، انتشارات طرح نو، 1380. به نقل از رسانه و جنگ: چهارچوبی برای تحلیل، محمود عسگری، پژوهش و رسانه، شماره 34، ویژه جنگ رسانه، تابستان 82.

5. احمد خلیلی، آسیب‌شناسی بازی‌های رایانه ای، به سفارش اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان،ص 13.

6. همان، ص 16.

7. مهدی حق وردی طاقانکی، شوالیه‌های رایانه‌ای ناتوی فرهنگی، روزنامه رسالت، 29/02/86 .

8. همان.

9. همان.

منبع: ماهنامه فرهنگ پویا شماره8و9

انتهای متن/